SÖĞÜT’TE ANLAŞILMIŞ OLAN ALTIN MADENİ PROJESİ İÇİN ALINMIŞ ACELE KAMULAŞTIRMA KARARI
Öncelikle acele kamulaştırma işlemlerinin ön şartı Kamu yararı kararıdır. Zaman kaybına sebebiyet vermeksizin kamu yararının söz konusu olduğu acil durumlarda kıymet takdiri düzenlenerek, diğer kamulaştırma işlemlerinin sonradan tamamlandığı el konulma biçimidir. Kamulaştırma Kanunun 27. maddesinde acele kamulaştırma yapılabilecek haller sınırlı olarak sayılmıştır. Bunlar;
· 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanunun uygulanacağı yurt savunması çerçevesinde acele kamulaştırma
· Aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde acele kamulaştırma
· Özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda acele kamulaştırma
Bu hallerle beraber kamu adına işletimi veya bulunması yararlı olabilecek iş kolları için bahse konu yerlerde yine kamu eliyle bir karar alınarak bölgenin kalkınması adına bir takım faaliyetler yapılmaktadır.
İdarenin olağan kamulaştırma usul ve uygulamalarının uzun sürelere yayılması nedeniyle, kamunun uğrayacağı muhtemel zararları telafi etmek amacıyla başvurduğu acele kamulaştırma yöntemi kişilerin özel mülkiyet hakkına müdahalesini gündeme getirmektedir. Acele kamulaştırma yöntemi gelişmekte olan ve hızla büyüyen geçiş ekonomisi çerçevesinde; enerjideki dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla kurulan birçok tesis ve işletmeye yer temini olarak başvurulan bir uygulamaya dönüşmüş ve günümüzde turizmden, kentsel dönüşüme, ulaşımdan, şehirleşmeye birçok alanda kamulaştırmanın hukuki alt yapısı ve dayanağı haline gelmiştir.
Kamulaştırma kararı ile acele kamulaştırma kararlarını güvence konusunda birbiriyle karıştırılmaması gereken iki husustur. Kamulaştırma mülkten yoksun kalma sonucunu doğurduğundan mülkiyet hakkına en ağır müdahalelerden biridir. Acele kamulaştırma usulünde ise idareye, taşınmaza normal usulden daha kolay bir şekilde el konulmasına yol açan önemli araçlar sağlanmıştır. Bu durum mülkiyet hakkının korunmasında taşınmaz sahiplerine daha fazla güvence sağlanmasını gerekli kılmış ve acele kamulaştırma kararlarıyla beraber yaşanılan hak kayıplarının ortadan kaldırılması adına Anayasa Mahkemesine başvuru yolu açılmıştır.
Bugün Bilecik’in tarım ve bulunan fabrikalarla beraber yoğun iş gücü potansiyeline sahip olan Söğüt ilçesinde, Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri iştiraki GÜBRETAŞ Maden Yatırımları A.Ş.’ye ait Söğüt Maden Sahasındaki altın kaynağının, ülke ekonomisine kazandırılması amacıyla Ziraat Bankası ile GÜBRETAŞ Maden Yatırımları A.Ş. arasında Söğüt Altın Madeni Projesi hazırlık dönemine ilişkin İş birliği - Kredi Sözleşmesi imzalanmıştır. Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri iştiraki GÜBRETAŞ Maden Yatırımları A.Ş., ilçede maden sahasında bulunan 3,5 milyon onsluk (109 ton) altın kaynağını ülke ekonomisine yerli imkânlarla kazandırmak adına çalışmalar yapacaktır. Bu kapsamda Söğüt Altın Madeni Projesi’nin hazırlık safhasına ilişkin iş birliği - kredi sözleşmesi imzalanmıştır.
GÜBRETAŞ’a ait sahada keşfedilen ve 2008 yılında işletilmek üzere özel bir şirkete devredilen maden, söz konusu şirketin yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle iptal edilmiştir. Hukuki sürecin 2019 yılı Aralık ayında tamamlanmasının ardından sahanın her türlü hakkı GÜBRETAŞ adına tescil edilmiş olup 2021 yılı Mart ayı içerisinde ise söz konusu ruhsat sahası GÜBRETAŞ Maden Yatırımları A.Ş.’ye devredilmiştir. Maden sahasında yapılan tetkikler sonucu 1 milyon 920 bin onsu rezerv olmak üzere toplamda 3,5 milyon ons altın kaynağı raporlanmış bulunuyor.
Tüm bu çalışmalar sırasında dile getirilmiş olan hususlar sadece alanda olduğu söylenen rezervden ibarettir. Ancak bu gözde ilçemizde yaşayan halkın bu hususa tepkisi veya mevcut yerlerde oluşabilecek çevre kirliliğiyle beraber işletmenin üzerinde olacağı araziyi de içine katarak çevresine yaşatacağı hak kayıplarından hiç bahsedilmemiştir. Ayrıca yukarıda bahsettiğimiz gibi acele kamulaştırma kararlarında mevcut arazinin değerinin tam anlamıyla saptanmaması sonucu oluşabilecek maddi kayıp bir hak kaybına sebebiyet vereceği de aşikârdır. Ekolojik dengenin, biyolojik çeşitliliğin, bölge halkının ve çevresel değerlerin göz ardı edildiği bir projeyle beraber arazi sahiplerine yapılacak parasal tekliflerin de tam anlamıyla tespiti yapılmayarak belirlenmesi hak kaybı yaşatacaktır.
Bakanlar Kurulu acele kamulaştırma kararı almadan önce, alanında uzman kişilerden oluşmuş komisyon tarafından yerinde incelenmelidir. Komisyon projeden etkilenecek bölge halkının yanı sıra yerel ve kamu yöneticileri, S.T.K.’lar, firma yetkilileri, üniversiteler, diğer kamu kurum ve kuruluşları ve varsa bölgede yer alan dernekler ile görüşerek hazırlayacağı raporda, Bakanlar Kurulunun acele kamulaştırma kararı vermesini katılımcılık esası çerçevesinde, bölgenin tüm seslerini dikkate alarak vermiş olacaktır. Yürütülen sürecin tamamıyla şeffaf ve kamuya açık olarak yürütülmesi ve komisyonun kararlarına kamunun görüşlerini eklemesi kuşkusuz acele kamulaştırma kararlarının meşruluğunu daha da artıracaktır.
Doğal değerleri ilgilendiren acele kamulaştırma kararlarında karar verilmeden önce ÇED süreci sistematik bir biçimde uygulanmalı ve denetlenmelidir.
Sonuç olarak Kamulaştırma Kanununun 27. maddesinde yapılacak değişiklik ile alınacak acele kamulaştırma kararlarının, bireysel fayda ve belirli bir toplumsal kesimin yararından ziyade toplumsal faydanın en üst seviyede gerçekleştirilmesi için yeni yöntemler aranmalıdır. Acele kamulaştırma kararı üstün kamu yararı sağlamasının yanı sıra acele kamulaştırmanın temel dayanağı olan acelecilik hali ve kamunun uğrayacağı muhtemel zararların neler olduğunun sınırları çizilerek açıkça ortaya konulmalıdır. Kararların süreklilik meydana getirmesi engellenerek yaşanılacak olan hak kayıplarıyla beraber Bilecik iline bağlı olan Söğüt ilçesinde acele kamulaştırmaya maruz kalarak bedelinin altında paralar teklif edilen araziler neticesinde yine yaşanacak olan her türlü hukuki durumun bir profesyonel avukat aracılığıyla yürütülmesi gerekliliğini unutmamız gerekir. Bundan dolayı yaşanılan veya yaşanılacak olan hak kayıplarını ortadan kaldırmak adına hukuk büromuza en yakın zamanda işlemleri başlatmak adına başvurmanız sizin lehinize olacaktır.
11/10/2021
Av. Edip Muharrem MALTAŞ
Comments